De Europese commissie stelde recentelijk voorom de drug 1-benzyl piperazine in alle lidstaten strafbaar te stellen.Dat zou dan de eerste keer zijn dat ‘Europa’ zich met het drugsbeleidin de afzonderlijke lidstaten bemoeit. Vanuit vrijzinnig opzicht is datnatuurlijk onwenselijk. Nederland is nog steeds (ondanks deconservatieve tegenbeweging van de laatste jaren) uniek envooruitstrevend in zijn drugsbeleid. De rest van Europa loopt daarinachter. Aanpassen aan gezamenlijke Europese wetgeving is dus een stapterug. De SPheeft daarmee een sterk argument om Europa te bekritiseren. Detoenemende macht van de commissie vormt in dit opzicht een bedreigingvoor de vrijzinnige uitgangspunten waarom ons land –nog steeds- bekendstaat.
Maar daarmee zijn we er nog niet. Europa heeft ook op een veelminder zichtbare manier invloed op het Nederlandse drugsbeleid. Hetpaddoverbod, de steeds strengere controles op dance-feestjes, arrestaties van mensen terwijl die slechts een dosis voor eigen gebruik bij zich hebben (zie tolerantie.nu),het afschaffen van pillentests op feestjes: er wordt de laatste tijdenorm veel nadruk gelegd op handhaving ten koste van gezondheid,persoonlijke vrijheid en privacy. Dit alles doet vermoeden datNederland in Europees verband aan overcompensatie lijdt. Omons softdrugsbeleid te verdedigen wordt steeds vaker op andere gebiedeneen beleid gevoerd dat strenger is dan in de strengste lidstaten.
Toch is het in vrijzinnige kring not done om je vraagtekens te zetten bij Europa. Voorje het weet krijg je het label opgeplakt van een conservatieve,nationalistische SP’er, een provincialist, een nostalgischegemeenschapsdenker, een angsthaas die zich probeert te verzetten tegende onomkeerbare wet van de vooruitgang naar een Verenigd Europa. Inplaats daarvan zou je niet bang moeten zijn: Europa wordt met de nieuwegrondwet alleen maar democratischer, zodat je daar ook rustig jevrijzinnige stemgeluid kan laten horen. En ja, als je dan toch hetonderspit delft, dan is dat toch democratie?
Ik heb zo mijn twijfels bij die redenering. Liberalen abstraheren deovergang naar een Verenigd Europa: zij zien het als slechts eenverschil in schaalgrootte. Mensen zijn in de kern hetzelfde, dus opEuropees niveau ontstaat niets anders dan een politiek zoals je die opnationaal niveau al had, maar dan uitvergroot. Dat heeft allerleivoordelen, want samen staan we sterker in een steeds meerglobaliserende wereld (alsof dat niet ook een argument is vanuitangst). Zodra je het hebt over de gezamenlijke geschiedenis van debevolking van een bestaande natiestaat, waarin mensen zich eenidentiteit hebben eigen gemaakt die verschilt van andere staten, ben jeeen essentialistische, nationalistische cultuurdenker.
Maar toch: die Nederlandse vrijzinnigheid, dat liberale drugsbeleid:dat komt toch ergens vandaan? Dat is toch op een bepaald moment in detijd ontstaan door een specifieke verzameling van omstandigheden die inons land (toevallig?) bij elkaar kwamen? Een realistische enpragmatische instelling, waarbij gezondheid en persoonlijke vrijheidbelangrijker werden gevonden dan het simplistisch handhaven vanregeltjes. Dat kun je terugvoeren op ‘onze’ koopmansgeest of op ‘onze’traditie van het gedogen van andersdenkenden of op wat voor oorzakendan ook. Niemand kan echter ontkennen dat dit specifieke beleid juistin Nederland is ontstaan en nergens anders.
De WRR zegt dat de Nederlandse identiteit niet bestaat, dat er inplaats daarvan in dit land heel veel verschillende identiteiten zijn.Daar hebben ze gelijk in. Toch hebben al die identiteiten bij elkaarwel iets neergezet, dat uniek is in de wereld. Moeten we daar danafbreuk aan doen door -op dit moment in de geschiedenis- allemaalandere ‘identiteiten’, in een hele andere mix, daarover mee te latenbeslissen?
Het principe van democratie op Europees niveau is prachtig. Maar alsdat principe in conflict komt met vrijzinnige waarden, wat dan? In delaatste decennia van de 19de en de eerste van de 20ste eeuw hebbenliberalen, radicalen, vrijzinnigen en socialisten gevochten voor eenalgemeen kiesrecht. Toen dat er in 1917 en 1919 uiteindelijk kwam washet resultaat dat vooral christelijk rechts hier enorm van profiteerde.Daaronder viel bijvoorbeeld de ARP die bij monde van voorman AbramKuijper jarenlang het ‘huismanskiesrecht’ verdedigde: papa mag naar destembus en brengt zijn stem uit en vertegenwoordigt daarin vrouw enkinderen. Een overwinning van de democratie: misschien. Maar tegelijkde ironie van de geschiedenis: hoe je idealen zich uiteindelijk tegenje kunnen keren.
Daarom betwijfel ik sterk of we op dit moment in de tijd wel moetenstreven naar een verdergaande Europese eenwording. Met Europesesamenwerking is niets mis, maar op diverse beleidsgebieden, zoals hetdrugsbeleid, zou Europa geen invloed moeten kunnen uitoefenen opnationale politiek. Ook vanuit een vrijzinnige optiek is daar iets voorte zeggen. Goed daarom dat de SP (samen met Groen Links overigens) eenamendement tegen de aan het begin van dit stukje gemeldebeleidsmaatregel heeft ingediend. Het verbieden van drugs op Europeesniveau is een kwalijke zaak en zet een verkeerd precedent. Misschienklinkt het truttig en nationalistisch, maar laat Nederland, zolang eenvrijzinnig Europa nog ver te zoeken is, op dat gebied alsjeblieft zijneigen boontjes doppen.
Dylan van Rijsbergen 